اختلالات روتاتور کاف شانه یا عضله چرخاننده بازو

اختلالات روتاتور کاف یا عضلات چرخاننده ی بازو در حقیقت بروز مشکلاتی در مجموعه ای از ماهیچه ها و فیبرهای (تاندون های)  ضخیم و انعطاف پذیر در شانه است. اختلالات عضلات چرخاننده ی بازو وقتی اتفاق می افتند که بافت های درون شانه ملتهب شده یا آسیب ببینند. در این مقاله قصد داریم اختلالات روتاتور کاف را مورد بررسی قرار دهیم.

شانه چگونه کار می کند و کار روتاتور کاف چیست؟

شانه به سه استخوان اصلی متصل است:

• استخوان بالایی بازو (هومروس)
• ترقوه (کلاویکل)
• تیغه ی شانه (اسکاپولا)

ماهیچه ها، تاندون ها و رباط ها (لیگامنت ها) این استخوان ها را در کنار هم نگه می دارند. روتاتور کاف استخوان بالایی بازو را در کاسه شانه نگه می دارد و به شما اجازه می دهد بازویتان را بالا بیاورید و آن را بچرخانید.

شانه یک مفصل گوی و کاسه ای است. گوی بالای استخوان بالایی بازو در کاسه ی تیغه ی شانه چفت می شود. این کاسه ی کم عمق به شما اجازه می دهد بازویتان را در یک محدوده ی حرکتی وسیع حرکت دهید. اما این بدین معنا نیز هست که ماهیچه ها و تاندون های چرخاننده ی بازو مجبورند به سختی کار کنند تا استخوان را سر جای خودش نگه دارند. در نتیجه به سادگی آسیب می بینند و در معرض سایش و پارگی قرار دارند.

تاندون روتاتورکاف چیست؟

تاندون های روتاتورکاف در اصل شامل ساختمان تاندونی چهار عضله فوق خاری، تحت خاری، عضله زیر کتفی و عضله گرد کوچک هستند که به یکدیگر اتصال پیدا کرده و به صورت تاندون های چرخاننده مفصل شانه در قسمت  قدامی بالا و خلف سر استخوان بازو را می پوشانند. کار تاندونهای روتاتورکاف کمک به بالا بردن، چرخاندن و مستحکم کردن سر استخوان بازو در درون حفره گلنوئید است.

انواع آسیب ها و اختلالات روتاتورکاف

آسیب‌ها و اختلالات روتاتورکاف (Rotator Cuff) می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند و بر عملکرد شانه تأثیر بگذارند. در ادامه به برخی از آسیب‌ها و اختلالات رایج روتاتورکاف اشاره شده است:

🟡 پارگی روتاتورکاف: زمانی که بخش یا تمامی از تاندون آسیب دیده است. درد در شانه، ضعف، کاهش دامنه حرکتی، و صدای عجیب در هنگام حرکت شانه از نشانه های پارگی تاندون های روتاتور کاف است.

⚪ تاندونیت روتاتورکاف: التهاب یا تحریک تاندون‌ های روتاتورکاف که با درد و تورم در جلوی شانه، درد هنگام بلند کردن بازو یا چرخاندن آن و درد در هنگام خوابیدن بر روی شانه آسیب‌ دیده شناخته می شود.

🟡 بورسیت: التهاب بورس (کیسه کوچک مملو از مایع) که بین تاندون‌های روتاتورکاف و استخوان شانه قرار دارد.

⚪ سندروم ایمپینجمنت (Impingement Syndrome): زمانی که تاندون‌های روتاتورکاف بین استخوان آکرومیون و سر استخوان بازو فشرده می‌ شوند ایمپینجمنت روی می دهد که نشانه های آن، درد در جلوی و کناره شانه، درد در هنگام بلند کردن بازو، و ضعف عضلانی است.

🟡 کلسیفیک تاندونیت: تشکیل رسوب کلسیم در تاندون ها مانند روتاتورکاف که با درد شدید و ناگهانی، کاهش دامنه حرکتی، و حساسیت شدید در شانه بروز می کند.

⚪ پارگی لابروم: لابروم یک حلقه غضروفی است که دور تا دور حفره گلنوئید شانه قرار دارد و پارگی SLAP یا لابروم شانه می‌ تواند باعث ناپایداری شانه شود.

چه چیزی باعث اختلال در عضلات روتاتور کاف می شود؟

علت بیشتر اختلالات روتاتور کاف ترکیبی از این موارد است:

🟡 ساییدگی و پارگی معمولی: وقتی سالیان متمادی از شانه تان استفاده می کنید کم کم عضلات چرخاننده ی بازو آسیب می بینند. با بالا رفتن سن، فعالیت های روزانه می تواند باعث تغییراتی چون نازک شدن و فرسایش تاندون ها و کاهش خون رسانی در عضلات چرخاننده بازو شود.

⚫ استفاده ی مفرط: فعالیت هایی که در آن زیاد از بازوهایتان در حالی که بالای سرتان قرار دارند استفاده می کنید مانند ورزش تنیس، شنا یا نقاشی ساختمان می تواند باعث ایجاد مشکلاتی برای عضله ی چرخاننده ی بازو شود.  حتی حرکت های معمولی که در طولانی مدت انجام می شود می تواند  باعث فشار و آسیب به عضلات چرخاننده ی بازو شود.

🟡 حوادث ناگهانی: برای پاره شدن تاندون عضله ی چرخاننده ی بازو به نیروی زیادی نیاز است. این اتفاق می تواند هنگام فعالیت های ورزشی، تصادف یا زمین خوردن های سفت و سخت بیفتد. ولی حتی یک حرکت ساده مثل بلند کردن چمدان نیز می تواند باعث پارگی عضلات چرخاننده ی بازوی افراد مسن یا کسی که شانه اش قبلا آسیب دیده است شود.

نشانه های اختلال در روتاتور کاف شانه

بعد از شنایی با انواع آسیب های این تاندون، باید بدانیم، علائم این قبیل آسیب دیدگی ها چیست؟ شناخت این علائم می تواند به شما در تشخیص هرچه سریعتر اختلالات و انجام اقدامات درمانی لازم کمک کند.

عمده نشانه های اختلالات روتاتور کاف شانه شامل درد و ضعف در شانه است. اغلب اوقات درد در پهلو جلوی بازوی بالایی و شانه قرار دارد. در این صورت ممکن است انجام فعالیت های روزانه مانند شانه کردن موها، پوشیدن لباس یا  دراز کردن دست برای گرفتن اشیاء آزار دهنده یا غیرممکن باشد. ممکن است در طول شب درد داشته باشید و دچار اختلالات خواب شوید.

اختلالات روتاتور کاف چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص اختلالات روتاتور کاف شامل چندین مرحله است که به پزشک کمک می‌کند تا به دقت نوع و شدت مشکل را تعیین کند. در ادامه مراحل معمول تشخیص این اختلالات آورده شده است:

تاریخچه پزشکی

• بررسی علائم: برای تشخیص اختلالات روتاتور کاف پزشکان درخصوص هرگونه آسیب از ناحیه ی شانه یا دردهای قدیمی در شانه سوال می پرسند. پزشک از شما درباره علائم، مدت زمانی که آن‌ها را تجربه می‌کنید، و شدت درد سوال می‌کند.
• سوابق پزشکی: بررسی سوابق پزشکی شما برای هرگونه آسیب قبلی به شانه یا اختلالات مشابه.

معاینه فیزیکی

• بررسی دامنه حرکتی: متخصصین ارتوپد آزمایش فیزیکی انجام می دهند تا ببینند شانه چقدر خوب کار می کند تا فعالیت ها یا نواحی دردناک را پیدا کنند. حرکت دادن بازو به شکل های خاص می تواند به پزشک در فهمیدن شرایط عضله ی چرخاننده ی بازو کمک کند. پزشک از شما می‌خواهد که بازو و شانه خود را در جهات مختلف حرکت دهید تا دامنه حرکتی و نواحی دردناک را ارزیابی کند.
• آزمون‌های خاص: انجام آزمون‌های فیزیکی خاص مانند آزمون نییر، آزمون هاوکینز-کندی، و آزمون جابجایی بازو که می‌توانند به تشخیص نوع آسیب کمک کنند.
• لمس و فشار: بررسی نقاط حساسیت و تورم در ناحیه شانه.

تصویربرداری تشخیصی

• اشعه ایکس (X-ray): برای بررسی استخوان‌ها و شناسایی هرگونه ناهنجاری ساختاری مانند اسپورها یا تغییرات آرنج شاید نیاز باشد عکس اشعه ی ایکس بگیرید.
• ام‌آر‌آی (MRI): تصویربرداری مغناطیسی که تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم، از جمله تاندون‌ها و عضلات، ارائه می‌دهد. این روش برای تشخیص پارگی‌ها و التهاب‌های روتاتور کاف بسیار مفید است. اگر تشخیص هنوز مبهم باشد ممکن است پزشک تست های تصویربرداری مانند MRI یا فراصوت تجویز کند.
• سونوگرافی: یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی که تصاویر زنده از تاندون‌ها و عضلات شانه ارائه می‌دهد و می‌تواند به تشخیص پارگی‌ها و التهاب‌ها کمک کند.
• سی‌تی اسکن (CT Scan): در موارد خاص، برای بررسی جزئیات بیشتر ساختارهای استخوانی و بافت‌های نرم استفاده می‌شود.

آزمایشات تکمیلی

• آرتروگرام: تزریق ماده حاجب به مفصل شانه و انجام اشعه ایکس یا ام‌آر‌آی برای بررسی جزئیات بیشتر مفصل و تاندون‌ها.
• آرتروسکوپی: یک روش جراحی کم‌تهاجمی که پزشک با استفاده از یک دوربین کوچک وارد مفصل شانه می‌شود تا آسیب‌ها را به طور مستقیم ببیند و در صورت نیاز درمان کند.

درمان اختلالات روتاتور کاف

درمان مشکلات عضله ی چرخاننده ی بازو اهمیت دارد. بدون درمان ممکن است شانه ی شما ضعیف تر شود و شاید نتوانید بازویتان را بالا بیاورید.

درمان های غیرجراحی

در اغلب اختلالات روتاتور کاف پزشکان ابتدا این مراحل را توصیه می کنند:

• به شانه استراحت دهید. از بازو استفاده کنید ولی این کار را با دقت و احتیاط انجام دهید.
• با بریس و اسلینگ شانه را ثابت نگه ندارید. انجام این کار می تواند باعث خشکی یا حتی ابتلا به شانه یخ زده (کپسولیت چسبناک) شود.
• از کمپرس یخ یا گرم بر روی شانه تان استفاده کنید، هر کدام که احساس بهتری دارید.

• برای کاهش درد و کاهش تورم و التهاب از داروهای ضد التهاب (NSAID ها) مثلا ایبوپروفن ها (مانند آدویل) و ناپروکسن ها (مثل تیلنول) استفاده کنید. این کار می تواند درد شما را کاهش دهد ولی تورم یا التهاب را کم نمی کند. در خصوص داروها احتیاط کنید. دستورالعمل روی دارو را بخوانید و به آن عمل کنید.

• از انجام فعالیت ها و قرار گرفتن در وضعیت هایی که در آن احساس ناراحتی می کنید مانند بلند کردن یا بالا آوردن دستتان خودداری کنید. فعالیتی که باعث آسیب دیدن شانه تان شده را متوقف کنید.

فیزیوتراپی

ممکن است پزشک فیزیوتراپی را نیز پیشنهاد کند. فیزیوتراپی می تواند درد را کاهش داده و به تقویت و انعطاف پذیری عضلات شانه کمک کند. در فیزیوتراپی تمریناتی را می آموزید که باعث کشش و تقویت شانه ی شما می شود. پس از اینکه این تمرینات را یاد گرفتید می توانید در خانه آنها را انجام دهید. باید برای کار دوره ی درمان بگیرید. ممکن است این دوره از دو هفته تا چند ماه طول بکشد تا نتیجه ی خوبی از درمان بگیرید.

درمان دارویی

اگر فعالیت های درمانی کمک نکند ممکن است پزشکتان داروهای استروئیدی در شانه ی شما تزریق کند. احتمالا این تزریقات اختلالات عضله های چرخاننده ی بازو را معالجه نمی کند ولی می تواند به کاهش درد و تورم کمک کند و بدین ترتیب باعث شود که شما بتوانید ورزش کنید تا شانه تان را قوی کنید.

این تزریقات ممکن است به پزشک شما در کشف اینکه آیا درد شانه از ناحیه ی عضله ی چرخاننده ی بازو هست یا نه کمک کند. اگر تزریق استروئید نزدیک عضله ی چرخاننده ی بازو درد شما را کاهش داد حتی اگر بعدا درد دوباره برگشت، این یعنی عضله ی چرخاننده ی بازو علت درد بوده است نه دیگر مشکلات شانه.

جراحی

بیشتر اختلالات روتاتور کاف با جراحی شانه درمان نمی شود. اما اگر تاندونی از عضله ی چرخاننده ی بازو پاره شده باشد یا چندین ماه درمان های دیگر کمکی به معالجه ی آن نکند ممکن است پزشکان جراحی نیز انجام دهند.

اگر جوان هستید و عضله ی چرخاننده ی بازوی شما وضعیت خوبی داشته باشد احتمالا جراحی انتخاب خوبی خواهد بود. اگر تاندون شما ضعیف باشد یا ساییده شده باشد ممکن است جراحی به خوبی جواب ندهد.

جراحی جایگزینی برای فیزیوتراپی نیست. شاید حتی پس از جراحی نیاز به ماه ها فیزیوتراپی داشته باشید تا کاملا بهبود پیدا کنید.