پاهای پرانتزی

پاهای پرانتزی در کودکان نوپا شایع است. هنگامی‌که یک کودک با پاهای پرانتزی روی دو پای خودش می‌ایستد، بین پاها و زانوهای او فاصله‌ای ایجاد می‌شود. در این شرایط ممکن است یک یا هر دوپا دچار خمیدگی به سمت بیرون باشند. راه رفتن زیاد نیز باعث تشدید این خمیدگی می‌شود.

پاهای پرانتزی در نوجوانان به ندرت دیده می‌شود. در بسیاری از این موارد، کودک دچار اضافه‌وزن شدید است.

دلیل

در بیشتر کودکان زیر ۲ سال، خمیدگی پاها نوعی ظاهر طبیعی محسوب می‌شود. دکترها به این نوع از خمیدگی، زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی  می‌گویند.

در کودکانی که دچار زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی هستند، خمیدگی تقریباً در ۱۸ ماهگی شروع به بهبود می‌کند و این بهبود، همزمان با رشد کودک ادامه می‌یابد. معمولاً در سنین ۳ تا ۴ سالگی، خمیدگی کاملاً برطرف شده و پاها ظاهری طبیعی خواهند داشت.

بیماری بلانت

عکس سمت چپ: کودکی نوپا که دچار بیماری بلانت اطفال در پای سمت چپ است.
عکس سمت راست: پرتوایکس زانوی سمت چپ نشان‌دهنده‌ی ناهنجاری بلانت در بالای ساق پای چپ است.

بیماری بلانت حالتی است که می‌تواند در کودکان و همچنین نوجوانان رخ دهد. این بیماری نتیجه یک ناهنجاری در صفحه رشد واقع در قسمت بالای قلم پا (درشت نی) است. صفحات رشد در انتهای استخوان های بلند کودکان قرار دارند. این صفحات در تعیین طول و شکل استخوان بزرگ‌سالان دخالت دارند.

برای کودکی که کمتر از ۲ سال سن دارد، شاید تشخیص بیماری بلانت از زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی غیرممکن باشد. البته در سن ۳ سالگی، خمیدگی شدیدتر می‌شود و معمولاً پرتوایکس نشان‌دهنده‌ی مشکل مشخصی خواهد بود.

نرمی استخوان

نرمی استخوان نوعی بیماری در کودکان است که منجر به خمیدگی پاها و تغییرات دیگری در شکل استخوان‌ها می‌شود. کودکان مبتلا به نرمی استخوان نمی‌توانند به میزان کافی کلسیم، فسفر و یا ویتامین دی جذب کنند که تمام این‌ها برای سلامت و رشد استخوان‌ها ضروری هستند.

نرمی استخوان حاصل از تغذیه در کشورهای توسعه‌یافته، به دلیل وجود غذای فراوان شامل لبنیات که سرشار از ویتامین دی است، غیرطبیعی است. برخی ناهنجاری های ژنتیکی که مانع جذب صحیح ویتامین دی می‌شوند نیز می‌توانند عامل نرمی استخوان باشند. این نوع از نرمی استخوان موروثی است.

نشانه‌ها

پاهای پرانتزی هنگامی که کودک می‌ایستد و راه می‌رود کاملاً مشخص است. شایع‌ترین علامت آن نیز راه رفتن غیرطبیعی است.

طفل دارای پاهای پرانتزی رفتاری طبیعی دارد و تأخیری در یادگیری راه رفتن ندارد. البته مقدار خمیدگی می‌تواند موثر باشد، به پدر و مادر و اعضای خانواده را کاملاً آگاه سازد.

خمیدگی پاها به سمت داخل (intoening) نیز در اطفال رایج است و مرتباً همراه با پاهای پرانتزی اتفاق می‌افتد.

معمولاً خمیدگی پاها باعث درد نمی‌شود.البته ادامه خمیدگی تا هنگام نوجوانی، به دلیل تنش های غیرطبیعی که خمیدگی در مفاصل ران، زانوها و یا قوزک پا ایجاد می‌کند، می‌تواند منجر به ناراحتی‌هایی شود. علاوه بر این، پدر و مادر معمولاً به خاطر اینکه کودک زیاد زمین می‌خورد، مخصوصاً هنگامی‌که خمیدگی به داخل نیز وجود داشته باشد، نگران هستند.

آزمایش‌ها

پزشک شما با بررسی کامل فیزیک کودکتان، شروع به ارزیابی او می‌کند.

اگر کودک شما کمت از ۲ سال سن داشته باشد، سلامت باشد، و دارای خمیدگی متقارن نیز باشد (میزان خمیدگی در هر دو پا یکسان باشد)، احتمالاً پزشک به شما خواهد گفت که نیازی به آزمایش‌های بیشتر نیست.

البته اگر پزشک متوجه شود که یکی از پاها دارای خمیدگی شدیدتری نسبت به پای دیگر است، ممکن است از پای کوتاه‌تر عکس پرتوایکس تهیه کند. عکس پرتوایکس پای کودک شما در حالت ایستاده، می‌تواند بیماری بلانت یا نرمی استخوان را در صورت وجود نشان دهد.

اگر در اولین ویزیت پزشک، کودک شما بیشتر از ۲٫۵ سال سن داشته باشد، و خمیدگی پاهای او متقارن باشد، به‌احتمال زیاد پزشک عکس پرتوایکس تهیه می کند. در این سن احتمال اینکه کودک شما دچار بیماری بلانت یا نرمی استخوان باشد بیشتر است. اگر عکس پرتوایکس نشان دهنده‌ی نرمی استخوان باشد، پزشک برای تأیید وجود این مشکل، برای  کودک آزمایش خون خواهد نوشت.

درمان

روند طبیعی بیماری

زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی همزمان با رشد کودک به طور خودبه‌خود بهبود می‌یابد. بهبود معمولاً تا سنین ۳ تا ۴ سال رخ می‌دهد.

نوجوانی که دچار بیماری بلانت است

نرمی استخوان یا بیماری بلانت دوران کودکی که درمان نشده است، منجر به وخیم شدن خمیدگی در دوران بعد از کودکی و نوجوانی می‌شود.سرانجام این کودکان به دلیل تنش های غیرطبیعی، دچار ناراحتی های استخوانی (به‌ویژه در زانوها) که در مفاصل رخ می‌دهد، خواهند شد. نوجوانان مبتلا به بیماری بلانت نیز معمولاً دچار درد همراه با خمیدگی می‌شوند.

درمان بدون جراحی

زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی: اگر چه زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی نیاز به درمان عملی ندارد، بااین‌حال پزشک از شما خواهد خواست تا زمانی که خمیدگی برطرف شود هر ۶ ماه یک بار به او رجوع کنید.

بیماری بلانت: خمیدگی حاصل از بیماری بلانت دوران کودکی، به درمان نیاز دارد. اگر بیماری در ابتدا شناسایی شود، تنها درمان مورد نیاز آتل‌بندی خواهد بود. البته برای نوجوانان مبتلا به بلانت، آتل‌بندی موثر نیست.

نرمی استخوان: اگر کودک شما نرمی استخوان داشته باشد، پزشک برای درمان ارتپدیک و علاوه بر آن، درمان دارویی، شما را نزد یک متخصص متابولیک می‌فرستد.تأثیرات نرمی استخوان معمولاً با درمان دارویی برطرف می‌شود.

درمان با جراحی

زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی: در برخی مواقع خاص، زانوی پرانتزی فیزیولوژیکی در اطفال به‌صورت طبیعی درمان نمی‌شود و موجب می‌شود که در دوره نوجوانی، فرد و خانواده‌اش به خاطر ظاهر خمیدگی نگران باشند. اگر خمیدگی به‌اندازه کافی شدید باشد، شاید برای درمان باقیمانده خمیدگی از جراحی استفاده شود.

بیماری بلانت: اگر خمیدگی پاهای کودک مبتلا به بیماری بلانت ادامه یابد، به‌جای استفاده از آتل، بیمار در سن ۴ سالگی جراحی خواهد شد. جراحی می‌تواند جلوی وخیم تر شدن بیماری را بگیرد و از آسیب همیشگی به ناحیه رشد درشت نی جلوگیری کند.

بچه‌های بزرگ تر از ۴ سال تا نوجوانان، برای درمان بیماری بلانت نیاز به جراحی خواهند داشت.

نرمی استخوان: کودکان مبتلا به نرمی استخوان نیز درصورتی‌که خمیدگی پای آنها ادامه پیدا کند، به‌جای درمان دارویی باید از جراحی شوند.